Vandaag waren in de Provinciale Staten de Algemene Beschouwingen. Onze fractievoorzitter Pascal Roemers voerde namens de PvdA het woord. Hij sprak onder andere over de gasproblematiek, een rechtvaardige energietransitie en kwam hij met een voorstel voor een Gronings Kleine Stedenbeleid.
Voorzitter, Hier gaat het vandaag over Groningen, onze inwoners. Die allemaal bestaanszekerheid nodig hebben. Omdat iedere Groninger recht heeft op een betaalbare woning, een fatsoenlijke baan en gelijke kansen. Dit is helaas niet voor iedereen vanzelfsprekend. Het is een gezamenlijke opdracht om er voor te zorgen dat elke Groninger een zekere en veilige toekomst krijgt. Met goed werk, een fatsoenlijke woning en een fijne en schone leefomgeving. De PvdA werkt daaraan, wil daaraan blijven werken en heeft hier voorstellen voor.
De gaswinning in Groningen
Toen wij drie jaar geleden van start gingen met deze Statenperiode konden we ons niet voorstellen wat er allemaal in die tijd op ons is af zou komen. COVID en haar gevolgen in alle sectoren, waaronder ons politieke werk. En dan, net nadat we het gevoel hadden dat achter ons gelaten te hebben, kwam er de verwoestende aanval van Rusland op Oekraïne. Verwoestend voor vele mensenlevens, verwoestend voor een humane samenleving en een economie die de Oekraïners hoop gaf op een goede toekomst. Verwoestend voor de internationale rechtsorde en zelfs de al zo precaire mondiale ecologie. Dat maakt de zaken waarover wij ons hier druk maken soms betrekkelijk. Maar op de keper beschouwd raakt de oorlog ons ook direct bij een vraagstuk waarmee we hier samen al veel te lang worstelen: de gaswinning en de bevingsproblematiek.
Klinkende resultaten vanuit voornemens die in allerlei toonaarden zijn gedaan en herhaald, blijven uit. En als we dan de eerste dag van de parlementaire enquête zien, dan raakt je dat. Dank aan de inwoners voor hun indringende verhalen en voor het feit dat deze verhalen nu ook zichtbaarder worden voor de rest van Nederland. Zij hebben laten weten dat de scheuren niet alleen in huizen zitten! Dit sterkt ons alleen maar in ons standpunt om niet langer gas te winnen in Groningen. Bij deze laatste algemene beschouwingen van deze statenperiode hadden we dat dolgraag niet meer hoeven zeggen. Hoe dan ook is dit het moment om terug te kijken naar wat er bereikt is in de afgelopen jaren en vooruit te blikken op wat er na de volgende verkiezingen komen gaat.
Energietransitie en energiearmoede
We zitten midden in de grote en noodzakelijke transitie naar schone en hernieuwbare energie. De huidige situatie in Oekraïne en de problemen rondom de gaswinning in onze provincie en de landelijke stikstofdiscussie, hebben de urgentie van deze opgave de afgelopen maanden nog maar eens duidelijk gemaakt. De opwarming van de aarde en het verlies aan biodiversiteit zijn een enorme bedreiging voor een leefbare planeet. Ook voor Groningen. Wat de PvdA betreft loopt Groningen dan ook voorop in de weg naar een duurzame toekomst, met een sociale economie die opereert binnen de grenzen van onze planeet. De huidige doelstelling is om in 2050 100% duurzame energie te produceren. Wat ons betreft kan het sneller, mits het rechtvaardig gebeurt. En rechtvaardig, voorzitter, betekent voor ons dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dienen te dragen.
Onze kwetsbaarste inwoners worden op dit moment het hardst geraakt door de hoge energieprijzen. Steeds meer Groningers krijgen te maken met energiearmoede. Deze inwoners moeten worden geholpen met besparende maatregelen om op korte termijn hun energierekening omlaag te krijgen. Maar we kijken ook naar de lange termijn. In de komende jaren zullen wij ons ervoor blijven inzetten dat duurzame oplossingen bereikbaar zijn voor iedereen, niet alleen voor mensen met de grootste portemonnee. Ook blijven we ons hard maken voor de minimaal 50% deelname bij duurzame energieprojecten zodat inwoners mee gaan profiteren van de energie die in onze provincie wordt opgewekt.
Kleine Stedenbeleid in al haar facetten
Afgelopen jaar spraken we tijdens de algemene beschouwingen over de opgave vanuit het deltaplan. Intussen gaat het leven gewoon door en liggen er inmiddels prestatieafspraken voor het bouwen van 19.000 woningen in de provincie. Deze afspraak is gemaakt samen met de gemeenten van en het is al een hele opgave om dit voor elkaar te krijgen. Teveel mensen wonen gedwongen thuis bij hun ouders en kunnen de volgende stap niet maken. Wij hopen dat het de provincie en de gemeenten lukt niet alleen te voldoen aan die 19.000 woningen, maar er ook zorg voor draagt dat deze woningen betaalbaar zijn. Niet alleen dure koopwoningen, maar ook sociale huurwoningen en sociale koopwoningen. Zodat we mensen met een kleine portemonnee ook een kans bieden om zich op de woningmarkt te kunnen vestigen.
Hoe we vervolgens die 19.000 woningen moeten gaan bouwen is vraag twee. Nog los van de krapte die er heerst op de arbeidsmarkt is de versterkingsoperatie een bestuurlijke puinhoop gebleken, waarbinnen de NAM nog steeds de boel kan traineren. Het heeft veel weg van punaises poetsen. En dit terwijl er veel mensen zijn die psychische problemen en andere gezondheidsklachten ontwikkelen omdat ze nodeloos lang moeten wachten totdat hun huis veilig en weer in fraaie staat is gebracht. Jan Schaefer zei al dat je in gelul niet kunt wonen, maar dat kun je ook niet in een gammel huis dat gestut wordt met stapels volle ordners met wanhoopsdocumentatie. staatssecretaris Vijlbrief doet zijn best, maar ik hoop dat we volgend jaar kunnen constateren dat hij zijn beloftes heeft waargemaakt en de operatie echt op stoom is gekomen.
Maar terug naar de verdere ontwikkelingen van het wonen voorzitter.
Sterke kleinstedelijke kernen
In de provincie hebben we de stad Groningen als dé grote stad van Noord-Nederland. Maar we hebben meer stedelijke kernen in onze prachtige provincie. Stadskanaal, Winschoten, Veendam, Hoogezand, Delfzijl en Appingedam. Stuk voor stuk steden waar elke inwoner uit de omgeving geregeld komt. En dan gaat het niet alleen om het doen van boodschappen. Sport, cultuur, onderwijs en detailhandel maken deze kleine steden tot motoren van de brede welvaart in de provincie. Ze dragen bij aan het welzijn van onze inwoners. Juist vanwege die cruciale rol die ze vervullen, verdienen deze plaatsen een extra impuls.
We lijken het echter wel verleerd te zijn om als overheid vanuit een duidelijke planologie en gebiedsgerichte opgaven (stads-, dorps- en wijkvernieuwing) te werken. Wij bepleiten als PvdA een sterke regie over de ruimte, via een bescherming van kwetsbare gebieden én bevolkingsgroepen als het om wonen en welzijn gaat. Het kleine stedenbeleid is een voorbeeld van hoe wij dat graag willen invullen: kleinstedelijke kernen, met een vitaal aanbod van voorzieningen en een gevarieerd woningaanbod, die dan via goede openbaar vervoersystemen met Stad en de rest van het land verbonden zijn. Daarbij houden we ook rekening met het “nieuwe werken”, dus meer vanuit huis.
Elkaar ontmoeten via vormen van scholing/uitwisseling, ontplooiing en recreatie blijft echter, ook dichterbij huis, van groot belang. Kwaliteit van de leefomgeving is daarbij cruciaal. Dan mag er dus ook lokaal meer geproduceerd (en gerepareerd) worden, aan consumptiegoederen en hoogwaardige agrarische producten (immers, minder vervoer is minder kosten). We wensen geen wegwerpmaatschappij, noch als het om mensen, noch als het om goederen gaat. Ook cultuur en onderwijs moeten in de kleine steden nadrukkelijker voorop komen. Ja, dat is de gebundelde deconcentratie nieuwe stijl, waarbij je een netwerk van stedelijke kernen op begaanbare afstand van Stad als één geheel ziet, zoals dat ook geldt voor de Regio Groningen-Assen.
De PvdA wil dat de provincie de handschoen oppakt en samen met de gemeenten, corporaties, ontwikkelaars en werkgevers investeert in de leefbaarheid van de Groningse kleine steden. Daarom is het wat ons betreft tijd voor het Kleine Stedenbeleid.
Van Grote Stedenbeleid naar Kleine Stedenbeleid
En dat is niet een compleet nieuw idee. Al in de jaren ’90 werd beleid gemaakt en uitgevoerd om plaatsen zo’n duwtje in de rug te geven. Met het Grote Stedenbeleid dat opgetuigd werd onder de kabinetten Kok werd geïnvesteerd in de fysieke en sociale kwaliteit van steden. De doelstelling was onder andere om verschillende inkomensgroepen de verbinding te laten houden met hun stad. Daarnaast was het stimuleren van veiligheid en leefbaarheid én het versterken van de economie een belangrijk doel.
Ook daar waren het niet alleen overheden, maar private én publieke partijen die de handen ineensloegen. Publieke gelden inzetten om regie te voeren, gericht op het aantrekken van private investeringen. Alles om zo samen, vanaf wijkniveau, voor betere woonplaatsen te zorgen. Met resultaat. Vooral meer en gemengde nieuwbouw, gerealiseerd onder de noemer van het Grote Stedenbeleid, is verloedering tegengegaan en heeft voor meer leefbare wijken gezorgd. Niet alleen in de steden zelf. Juist ook in de regio werd geprofiteerd van sterke centra.
Bereikbaarheid binnen de regio en naar de regio
Daarnaast is het van groot belang dat wanneer we een succes willen maken van dergelijk beleid, we moeten blijven zorgen voor goede bereikbaarheid. Binnen de regio en naar de regio. Want goed openbaar vervoer is zowel op de korte als op langere afstanden van groot belang. Als PvdA blijven wij ons dan ook inzetten voor de Nedersaksenlijn en de Lelylijn. Deze maken de provincie nog aantrekkelijker.
Wonen en werkgelegenheid
We zien in verschillende sectoren een schreeuw naar mensen. We zien dit niet alleen in de technische industrie en in het gebrek aan mensen die we zoeken voor de energietransitie, maar ook in de vrijetijdssector. Mede dankzij COVID en het feit dat Groningen een prachtige provincie is, is de vrijetijdseconomie gegroeid in onze provincie. Ook hier zien we een schreeuwend tekort aan mensen.
Wij vinden dan ook dat het Pact van de Werkgelegenheid dat vorig jaar is toegezegd door het college, blijvende aandacht nodig heeft om mensen op te leiden en om te scholen. Wij horen dan ook graag wat de laatste stand van zaken hierin is. Als we onze doelstellingen willen halen zullen we alles uit de kast moeten trekken om goed personeel op te leiden en te verleiden om in onze provincie te komen werken. Het biedt dus ook kansen voorzitter. We moeten meer benadrukken hoeveel werkgelegenheid er is in de provincie en dat betekent dus ook dat we er voor moeten zorgen dat er meer woningen zijn. Woningen voor nieuwe mensen, mensen die willen werken en wonen in onze prachtige provincie en daarbij zorgen dat we met elkaar de leefomgeving zodanig inrichten dat het wonen en leven in onze provincie nog aantrekkelijker wordt.
naar een Kleine Stedenbeleid
Wij zien een mogelijkheid voor het implementeren van een Kleine Stedenbeleid vanuit het op te stellen koersdocument voor de omgevingsvisie. In Gelderland werd het wiel jaren geleden al uitgevonden. Hoe kunnen we dit type beleid verkennen en wat is er voor nodig om hierin een slag te maken? Wij zouden graag werk willen maken van een Grunniger variant. We vragen dan ook aan het college of zij bereid is om dit idee mee te nemen in de verkenning passend binnen het koersdocument?
Tot slot voorzitter, we zien uit naar de bestuurlijke versterking die in het najaar komt in de vorm van de jeugdcommissaris. Dat geeft de commissaris extra tijd om te laten zien dat de provincie Groningen zeer de moeite waard is!
Tot zover voorzitter
